بهره وری ناوگان ریلی ایران، یک سوم میانگین جهانی - مجله مستانه

به تازگی کریدور زنگزور جنوبی که توسط آذربایجان اجرا می گردد و این کشور را به وسیله راه آهن به ترکیه متصل می نماید، مورد توجه قرار گرفته است و گفته می گردد با اجرای این پروژه، کریدور مشترک جدیدی از شرق تا غرب افتتاح خواهد شد.

این کریدور همچنین قرار است خاک جمهور خودمختار نخجوان که تحت حمایت جمهوری آذربایجان است را به وسیله خاک ارمنستان به آذربایجان متصل کند؛ این جهت در بند 8 توافق نامه صلح ارمنستان-آذربایجان نیز آمده است. در حال حاضر ساکنان نخجوان برای تردد به آذربایجان از خاک ایران (پایانه مرزی نوردوز) استفاده می نمایند.

علاوه بر آن با کریدور ریلی 826 کیلومتری باکو-تفلیس-قارص روبرو هستیم که طی کمتر از 4 سالی که از افتتاح آن می گذرد اعتبار و صندلی خوبی میان صاحبان کالا در اروپا و شرق آسیا پیدا نموده است.

بر اساس برآوردهای موجود این خط آهن در طول 5 تا 6 سال آینده (2027 میلادی) به ظرفیت 5 میلیون مسافر و جهانگرد و نیز 50 میلیون تُن بار در سال می رسد و برای این سه کشور درآمدی در حدود 10 میلیارد دلار خواهد داشت.

به هر حال موضوع درآمدزایی ترانزیت کالا برای ایران جزو اولویت های مالی به شمار می آید چراکه موقیت جغرافیای ایران به گونه ای است که می تواند جهت منطقی و کم هزینه تری برای انتقال کالا از جنوب به شمال و یا از شرق به غرب و برعکس باشد.

به همین دلیل حمیدرضا مؤمنی، مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه مالی، از حرکت به سوی بازار 10 میلیارد دلاری لجستیک در مناطق آزاد کشور اطلاع داد و اظهار داشت: سالانه یک میلیارد تن کالا به وسیله کانال سوئز ترانزیت می گردد، با توجه به اینکه هر تن کالایی که در کشور ترانزیت می گردد 200 دلار درآمدزایی دارد در صورتی که 5 درصد این ترانزیت ها به وسیله مناطق آزاد وارد کشور شوند علاوه بر اشتغالزایی در این مناطق، درآمد و ارزآوری چشمگیری برای مناطق آزاد و کشور ایجاد می نماید.

البته نباید فراموش کرد که برای تحقق این سطح از درآمد باید زیرساخت های ریلی و جاده ای کشور را مهیا کرد. متاسفانه طبق برآوردهای صورت گرفته نمودار میزان بهره وری ناوگان باری ریلی کشور نشان می دهد که هر چند بین سال های 94 تا 97، میزان بهره وری ناوگان باری ریلی با شیب مناسب 6.35 درصدی در حال افزایش بود؛ اما از سال 97 به بعد، افزایش بهره وری در این حوزه رخ نداد و شاخص تن-کیلومتر بر تعداد واگن باری، در سال 98 افت نموده و در سال 99 با وجود کاهش شدید تردد قطارهای مسافری ناشی از پاندمی کرونا، افزایش قابل ملاحظه ای نداشته است.

از طرفی آنالیز آمارهای بهره وری ریلی سایر کشورها مطابق با آمار منتشر شده اتحادیه بین المللی راه آهن های جهان نشان می دهد که میانگین بهره برداری از شبکه ریلی ایران نسبت به کل کشورهای ریلی عضو این اتحادیه و نه کشورهای پیشرو در این حوزه، تنها یک سوم است.