دستاورد های علمی 9 دانشمند بزرگ ایرانی - مجله مستانه

شکی نیست که دانشمندان به پیشرفت مستمر جامعه امروز یاری بسیار زیادی کردند. در جمع دانشمندانی که با اکتشافات خود جهان را تغییر دادند، نام های بسیار زیادی از دانشمندان بزرگ ایرانی به چشم می خورد. دانشمندانی که نام شان در جهان ماندگار شده و افتخاری برای ایران و ایرانی ها محسوب می شوند.

سیزدهم شهریورماه، روز بزرگداشت ابوریحان بیرونی است که از دانشمندان بزرگ ایران در علوم حکمت، اخترشناسی، ریاضیات، تاریخ، جغرافیا و ... است.

اگر به جهانی نوابغ و دانشمندان ایرانی علاقه دارید و اطلاعات دقیقی درباره شان ندارید، در این پرونده علاوه بر آشنایی با 9 نفر از بزرگ ترین دانشمندان ایرانی از اختراعات شان هم خواهیم گفت.

همه چیز دانی به نام بیرونی!

نام:

ابوریحان محمدبن احمد بیرونی

در چه دوره ای زیست؟

درسال های 352 تا 427 هجری شمسی

که بود؟

ابوریحان دانشمند و ریاضی دان، ستاره شناس، تقویم شناس، انسان شناس و تاریخ نگار برجسته ایرانی در سده چهارم هجری بوده است. پدر ابوریحان، اخترشناس دربار خوارزمشاه و مادرش نیز ماما بوده است.

پدر ابوریحان را به دلیل حسادت و بدگویی از دربار اخراج کردند و پس از آن در یک روستا در اطراف خوارزم ساکن شدند. گفته می گردد دلیل شهرت او به بیرونی نیز همین موضوع است، چون آن ها برای مردم روستا بیگانه بودند. بیرونی را از بزرگ ترین دانشمندان مسلمان و یکی از بزرگ ترین دانشمندان فارسی زبان در همه اعصار می دانند.

دستاورد های علمی اش چه بود؟

ابوریحان از اولین کسانی است که به پیدا کردن وزن مخصوص بسیاری از اجسام مبادرت کرد و آن چنان این کار را دقیق انجام داد که اختلاف وزن های محاسبه شده اش با وزن هایی که دانشمندان در قرن های اخیر با توجه به تمام وسایل و فناوری های جدید خود تهیه نموده اند، بسیار ناچیز است.

همچنین ابوریحان در طول عمر خود به شهر های مختلفی سفر می کرد و به اندازه گیری طول و عرض جغرافیایی آن شهر ها می پرداخت و سپس موقعیت هر شهر را روی یک کره معین می کرد و پس از سال ها توانست آن نقاط را روی یک نقشه مسطح پیاده کند.

او در 17 سالگی ارتفاع خورشیدی نصف النهار را رصد کرد و یکی از مهم ترین فعالیت ها و دستاورد های او، محاسبه شعاع کره زمین است که تا قبل از او، حتی تقریبی هم در این باره وجود نداشت! گفته می گردد که ابوریحان مؤلف حدود 145 کتاب بوده که در مجموع شامل 13 هزار صفحه است. بیش از 90 مورد آن ها مربوط به ستاره شناسی، ریاضی و ریاضیات زمین شناسی بوده، اما متاسفانه با گذشت سال ها، تنها 35 اثر از ابوریحان بیرونی به جا مانده است.

ضمناً معروف است که در واپسین ساعات عمر ابوریحان شخصی به دیدنش آمد و او در بستر بیماری پاسخ مسئله ای علمی را از وی پرسید. اطرافیان که از کار او متعجب شده بودند، از بحث علمی برحذرش داشتند؛ ابوریحان در پاسخ چنین گفت: آیا پاسخ این سوال را بدانم و بمیرم بهتر است یا ندانسته بمیرم؟. ابوریحان بیرونی در سن 78 سالگی از جهان رفت.

منجمی کارکشته و فیلسوف شیعه

نام:

ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن توسی مشهور به خواجه نصیرالدین

در چه دوره ای زیست؟

در سال های 579 تا 653 هجری شمسی

که بود؟

شاعر، فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره شناس، اندیشمند، ریاضی دان، منجم، پزشک و معمار ایرانی که به القابی، چون نصیرالدین، محقق توسی، استاد البشر و خواجه شهرت دارد.

دستاورد های علمی اش چه بود؟

توسی سنت فلسفه مشایی را که پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا کرد. وی با استفاده از آرای فلسفی ابن سینا کلام شیعه را بر برهان های عقلی مبتنی کرد و مجموعه آرا و دیدگاه های کلامی شیعه را در کتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد. او در زمینه نجوم، رصدخانه مراغه را ساخت و در کنار آن کتابخانه ای به وجود آورد که نزدیک به 40 هزار جلد کتاب در آن بوده است.

توسی با پرورش شاگردانی همچون قطب الدین شیرازی و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش های ایران پیش از مغول به آیندگان شد. این دانشمند شیعه، در نحوه استفاده از ساعت آفتابی ابتکار جدیدی برای رصد کردن به خرج داده است که این ابتکار در علم ستاره شناسی بسیار ارزشمند و ماندگار بوده است. خواجه نصیرالدین همچنین یکی از گسترش دهندگان علم مثلثات بوده که در سده 16 میلادی کتاب های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه شده است.

پدر علم شیمی

نام:

ابوموسی جابر بن حیان

در چه دوره ای زیست؟

در سال های 721 تا 815 هجری شمسی

که بود؟

این فیلسوف بزرگ ایرانی را پدر علم شیمی نامیده اند و در این زمینه تاثیر فراوانی بر کیمیاگران و شیمی دان های جهان گذاشته است.

دستاورد های علمی اش چه بود؟

جابربن حیان در زمان حیات خود در زمینه های کیمیاگری، نجوم، پزشکی، فلسفه و فیزیک به دستاورد های بزرگی رسید. از این قبیل می توان به برخی از وسایل آزمایشگاهی که وی اختراع نموده است، مانند انبیق و قرع اشاره نمود. کشف مواد شیمیایی بسیاری مانند نیتریک اسید، سیتریک اسید (جوهر لیمو)، تیزاب (از جمله اندک موادی است که طلا را در خود حل می نماید)، استیک اسید (جوهر سرکه) و معرفی کردن فرایند های تقطیر و تبلور که هر دوی آن ها به عنوان پایه های اصلی شیمی امروزی به شمار می آیند، از دستاورد های علمی جابربن حیان است.

داروساز و شیمی دان کاشف الکل

نام:

ابوبکر محمد بن زکریای رازی

در چه دوره ای زیست؟

در سال های 243 تا 304 هجری شمسی؛ که بود؟ پزشک، فیلسوف و شیمی دان ایرانی که در آخر عمرش نابینا شد.

دستاورد های علمی اش چه بود؟ او بیش از هر چیز به کشف الکل شناخته می گردد. رازی توانست این ماده را از مواد نشاسته ای و قندی تخمیر شده به دست آورد. او البته نخستین کسی بود که ماده شیمیایی جوهر گوگرد H2So4 که امروزه آن را اسیدسولفوریک می نامند کشف کرد. از دیگر اکتشافات او در شیمی می توان به اسید کلریدریک اشاره نمود که از تأثیر آب آهک بر نشادر به دست آورد. رازی همچنین با اثر دادن سرکه با مس، استات مس یا زنگار تهیه کرد که با آن ها زخم را شست وشو می دادند.

وی همچنین آثار ماندگاری در زمینه پزشکی، شیمی و فلسفه نوشته است. زکریا درباره کیهان شناسی، منطق و ریاضیات نیز آثاری دارد. این دانشمند 56 کتاب در زمینه طب، 33 کتاب در طبیعیات، 10 کتاب در زمینه ریاضیات، نجوم و ... دارد. به گفته جرج سارتن پدر تاریخ علم، رازی بزرگ ترین پزشک ایران و جهان اسلام در زمان قرون وسطی بوده است.

مبتکر در مثلثات و سینوس ها

نام:

ابوالوفاء محمد بوزجانی

در چه دوره ای زیست؟

درسال های 319 تا 376 هجری شمسی

که بود؟

وی ریاضی دان و منجم بزرگ ایرانی در دوران طلایی اسلام بوده است.

دستاورد های علمی اش چه بود؟

بوزجانی، روش های محاسبه ای را که بازرگانان به کار می بردند ارتقا بخشید و برخی از روش های ناصحیح را نیز مورد انتقاد قرار داد. او روش های ساختن اشکال دوبعدی و سه بعدی را عرضه کرد که اقتباس از اقلیدس و ارشمیدس بوده و ابتکارات خوبی در همین زمینه به آن اضافه نموده است. قبل از بوزجانی، در مثلثات کروی، تنها وسیله حل مثلث ها قضیه منلائوس راجع به چهارضلعی کامل بود که در کتاب های اسلامی به قاعده مقادیر ششگانه موسوم بود.

بوزجانی با غنی تر ساختن ابزار مثلثات کروی، حل مسائل آن ها را راحت تر کرد. ضمناً یکی از اولین اثبات های قضیه کلی سینوس ها برای حل مثلث های غیر قائم الزاویه، توسط بوزجانی ابداع شد. وی مسائل لاینحل هندسه کلاسیک را حل و تحقیقاتی در اصول ترسیمات هندسی کرد که تا امروز هنوز کسی پیروز به ارائه راه چاره دیگری برای حل آن مسائل نشده است. ضمناً، او اولین کسی است که مطالعات دقیقی درباره کره ماه انجام داده است و به نتایجی جالب درباره آن دست یافت که این روزها، صحت شان اثبات شده است.

خالق 4 عمل اصلی ریاضی

نام:

غیاث الدین جمشید کاشانی

در چه دوره ای زیست؟

در سال های 758 تا 808 هجری شمسی

که بود؟

وی فرزند پزشکی کاشانی به نام مسعود بود. او زبردست ترین حساب دان و آخرین ریاضی دان برجسته دوره اسلامی و از بزرگ ترین مفاخر تاریخ ایران به شمار می آید.

دستاورد های علمی اش چه بود؟ او در یکی از فعالیت های متعدد علمی خود به تکمیل و تصحیح روش های قدیمی انجام چهار عمل اصلی حساب پرداخت و روش های جدید و ساده تری برای آن ها اختراع کرد.

در واقع، کاشانی را باید مخترع روش های کنونی انجام چهار عمل اصلی حساب (به ویژه ضرب و تقسیم) دانست. کتاب ارزشمند وی با نام مفتاح الحساب کتابی درسی، درباره ریاضیات مقدماتی است و آن را از نظر فراوانی و تنوع مواد و مطالب و روانی بیان سرآمد همه آثار ریاضی سده های میانه می دانند.

نوآور در جبر و نجوم

نام:

محمد بن موسی خوارزمی

در چه دوره ای زیست؟

درسال های 159 تا 229 هجری شمسی

که بود؟

این ریاضی دان، ستاره شناس، فیلسوف، جغرافی دان و مورخ شهیر ایرانی در دوره عباسیان زندگی می نموده است.

دستاورد های علمی اش چه بود؟

شهرت علمی خوارزمی مربوط به کار هایی است که در ریاضیات به ویژه در رشته جبر، انجام داده به طوری که او را پدر جبر نامیده اند. جرج سارتن، مورخ مشهور در مقدمه کتاب خود، سده نهم میلادی را عصر خوارزمی می نامد. بیشترین چیره دستی وی در حل معادله های خطی و درجه دوم بوده است. یکی از کتاب های او باعث شد که دستگاه عددی در اروپا ازعددنویسی رومی به عددنویسی هندی-عربی تغییر پیدا کند، چیزی که هنوز نیز در اروپا و دیگر نقاط جهان فراگیر است.

او در زمان مامون عباسی مسئول تهیه اطلسی از نقشه های آسمان و زمین بود. جشنواره خوارزمی نام یک جشنواره علمی در ایران است که به منظور ارج نهادن به مقام دانش پژوهان و فناوران نوآور به نام این دانشمند بزرگ، نام گذاری شده است.

شیخ الرئیس، فخر پزشکی ایران

نام:

ابوعلی حسین بن عبدا... بن حسن بن علی بن سینا مشهور به ابوعلی سینا

در چه دوره ای زیست؟

در سال های 359 تا 416 هجری شمسی

که بود؟

ابوعلی سینا اول شهریور 359 در شهر بخارا و در دوران سامانیان به جهان آمد. وی حافظه و هوشی خارق العاده داشت به طوری که در 14 سالگی از آموزگار خود پیشی گرفت. ابوعلی سینا پزشک نامدار ایرانی است که آرامگاهش در شهر همدان قرار گرفته است و روز اول شهریور را به افتخار وی روز پزشک نام گذاری نموده اند.

دستاورد های علمی اش چه بود؟ وی 450 کتاب در زمینه های گوناگون نوشته است که شمار زیادی از آن ها درباره پزشکی و فلسفه است. وی نویسنده کتاب شفا که یک دانشنامه علمی و فلسفی جامع است و القانون فی الطب یکی از معروف ترین آثار تاریخ پزشکی است. آثاری که وی را در تمام جهان مشهور و متمایز نموده و پایه گذار بسیاری از علوم پزشکی است و اختراعات و اکتشافات بسیاری را از خود به جا گذاشته یا مراحل کشف شان را پایه ریزی نموده است.

خالق تقویم خورشیدی

نام:

غیاث الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری معروف به خیام

در چه دوره ای زیست؟

در سال های 427 تا 510 هجری شمسی

که بود؟

خیام، فیلسوف، ریاضی دان، ستاره شناس و رباعی سرای ایرانی در دوره سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیام برتر از صندلی ادبی اوست، ولی آوازه وی بیشتر به خاطر رباعیاتش است که شهرت جهانی دارد.

دستاورد های علمی اش چه بود؟

یکی از برجسته ترین کار های وی را می توان سر و سامان دادن و سرپرستی محاسبات گاه شماری ایران در زمان وزارت خواجه نظام الملک که در دوره پادشاهی ملک شاه سلجوقی بود، دانست؛ محاسبات منسوب به خیام در این زمینه، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از گاه شماری میلادی دارد. وی در ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخی استاد بود. نقش خیام در حل معادلات درجه سوم و مطالعاتش درباره اصل پنجم اقلیدس نام او را به عنوان ریاضی دانی برجسته در تاریخ علم ثبت نموده است. ارائه نظریه ای درباره نسبت های هم ارز با نظریه اقلیدس نیز از مهم ترین کار های اوست که باعث شگفتی دانشمندان آن موقع شد.منبع: برترین ها