سفر تاریخی سه مُغ زرتشتی و نخستین دیدارکنندگان با مسیح(ع)

به گزارش مجله مستانه، به گزارش خبرنگاران، امسال در گاهشمار ایرانی دو رویداد دینی در یک روز (25 دسامبر 2020 زادروز مسیح(ع) و روز خور از ماه دتوشو 3758 مزدیسنی (پنجم دی ماه) درگذشت اَشو زرتشت اسپنتمان) به دلیل سال کبیسه با هم سو شده است؛ برآنیم تا با نگاهی به انجیل متی، زاده شدن مسیح را از دیدگاه سه مُغ زرتشتی روایت کنیم و در ادامه نیز نگاهی به کتاب تازه ای با نام زرتشت نامه نوشته دانشمند تاجیکستانی داشته باشیم.

سفر تاریخی سه مُغ زرتشتی و نخستین دیدارکنندگان با مسیح(ع)

به گفته دو انجیل پرآوازه متی (ماتئوس) و بَرنابا سفر تاریخی سه بیگانه نزد عیسای نوزاد پس از آن آغاز می شود که ستاره پیامبر به هنگام زایشش در آسمان پدیدار می شود. آنان که بر ستاره شناسی چیرگی داشتند در پی آن ستاره تا نزد نوزاد آسمانی می شتابند و به پاس زادروزش زر، مُر و کُندر (گیاه خوش بو) به ارمغان می برند.

در این باره انجیل متی می گوید آنان نخست پس از پدیداری ستاره مسیح بی درنگ نزد هِرودیس (هرود بزرگ) می فرایند که در آن زمان به نمایندگی از روم، فرمانروای یهودیه بود. از او درباره زایش پادشاه یهود (مسیح) می پرسند، چرا که ستاره او را در آسمان دیده بودند. هرود پیش از آن نیز از کاهنان و پیشگویان شنیده بود که کریستوس یا مسیح یهودیان در بیت لحم یهودیه زاده می شود. پس آن سه فرزانه را به بیت لحم فرستاد. اما از آن ها خواست که هر گاه فرزند را یافتند به او نیز اطلاع بدهند اما مردان مجوس بر پایه رویایی که دیده بودند هرود را آگاه نکردند. درونمایه رویای آنان بازگوینده کشتن عیسی به دستور هرود بود. بر این پایه آنان مسیح را از چنگال مرگ رهایی دادند. همان گونه که آنان نخستین کسانی نیز بودند که پس از زایش پیامبر ابراهیمی با او دیدار کردند و خود بیانگر جایگاه سفر و دیدار آنان با مسیح در داستان زایش او است.

سنت مسیحی که نخستین بازگوکننده این روایت است آنان را سه مُغ می نامد. مُغ که در انجیل متی به گونه مجوس آمده واژه ای آشنا در ایران باستان است و در دوره ساسانیان به واژه موبد دگرگون شده و معنی فرزانه و اندیشمند دینی گرفت و جایگاهی والا در رده های سازمانی دینداران ایرانی به ویژه کیش زرتشتی داشت. در متون اروپایی از دیگر نام های این سه مغ، می توان به سه مجوس شرقی، سه شاه، سه پادشاه مقدس و سه فرزانه یاد کرد. در داستان های نخستین بر پایه انجیل متی، آن ها سه مرد دانا یا مجوس بودند اما در روایت های پسین به ویژه از سده دهم پادشاه خوانده شدند. این دگرگونی هم می توانست به ماندگاری داستان یاری برساند و هم به نهاد پادشاهی که در اروپا گسترش یافته بود رنگ آسمانی ببخشد و آن جایگاه زمینی را زیر پوشش پشتیبانی کلیسا جای دهد.

نام هر یک از این سه تن به روشنی پیدا نیست و هر یک از گزارش ها نام آنان را به گونه ای آورده اند. گاه از آنان با نام های لهراسب، جاماسب و گشتاسب یاد شده اما نوشتارهای مسیحی از آنان با نام های کاسپار؛ ملکیور و پالتازار یاد کرده اند. مسیحیان سوریه نیز آنان را به نام هایی می خوانند که گویا ایرانی است: لفراینداد، گشناساف و هرمیزداز. این سه مغ زرتشتی دیدگاه ویژه ای به ستارگان داشتند و زاده شدن عیسی (ع) را به ارمغان آوردند.

زردشت نامه، سروده مهراسپند آتبیان

پنجم دی ماه در گاهشمار ایرانی درگذشت اَشو زرتشت است به همین مناسبت به کتاب زردشت نامه، سروده مهراسپند آتبیان، دانشمند تاجیکستانی به پارسی سره که به تازگی از سوی شورآفرین چاپ شده پرداخته ایم.

مهراسپند آتبیان درباره جایگاهِ زردشت در دانش و اندیشه جهانیان، نوشته است: نه کمتر از 3700 سال پیش از این، در ایران باستان بزرگ مردی پدید آمد که در دانش و اندیشه فلسفی و دینی و خیمی(اخلاقی) و کنش و رفتار جهانیان نشانی چشمگیر گذاشت که نه

تنها در زمان خود گردش بزرگی پدید آورد که پیِ زدوده نشونده آن تا جاودانه در اندیشه های دانشی و خیمی و دینی جهانیان پاینده و ماندگار خواهد ماند و آن ابرمرد بزرگ تاریخ، نخست فیلسوف جهان ـ که پس از زندگی خویش اندیشه های او در گستره های گوناگون دانش و فلسفه و فرزانگی و خیم شناسی و دین های جهانی اندر آمد و کار کرد و تا کنون نشانه های اندیشه های ژرف و پیش گام او در همه گونه شاخه ها و رویه های جهان به چشم می رسند ـ زردشت سپیتام بود که همچون نخستین گُندا(حکیم) و فیلسوف نیرومند تاریخ، در پیامد پژوهش ها و آموزش ها و نگاه ژرف خویش، به آن رسید که جهان را هَنجاری است؛ به دیگر سخن، ساختار درست گردش و روش جهان اَستومند (مادی) یگانه است و اندر آن دو نیروی به هم هَمیستار (سپنتامن و اهریمن) پیوسته در پیکارند و خردی بیرون و اندرون این گیتیِ استومند هست که آفریدگار آن است و او را نام اَهورامزداست.

اشو زردشت پایه گذار نخستین دانش ها و اندیشه های فلسفی و نخستین آیین یکتاپرستی و بازسازگر ساختار دین و شهریاری در ایران باستان بود که اَشا (راستی، هَنجار هستی) را اندازه گیر یگانه دانش و رفتار و کنش جهانیان شمارید و خرد را مایه هستی و دستور زندگی گمارید و تودگان را به راه نیکی، داد، دانش و روشنایی راهنمایی کرد. او نه تنها در دین و خیم و کنش و فلسفه که در ساختار شهرداری و دادگستری و پیشبرد زندگانی توده های مردم و دانش های روزگار کهن نیز گردشی بزرگ به میان آورد.

مهراسپند آتبیان درباره چرایی سرودنِ زردشت نامه نوشته است: در تاجیکستان، در سال های نود سده گذشته و نیز آغاز سده بیست ویکم، نیاز آمد که به کارهای دانش و فرهنگ و زبان و ادبیات روی آورده شود؛ چه از یک سو، فرهنگ بیگانه با شتاب بلند در مغز توده های مردم گذار می کرد و فرهنگ ملی رو به فراموشی می رفت و از دیگر سو، زبان ویران می گشت. به زبان ما شمار فراوان واژه های تازی، دانسته و ندانسته، می درآمد که بیشتر آن ها نادرست کاربرد می شدند که هم خنده آور و هم دلگیرکننده بود... درباره زردشت، که سرآمد و سرآغاز فلسفه و آیین یکتاپرستی در جهان است و آموزه های او با اندیشه های پذیرفته شده امروزی و دیدگاه های دانشمندان زمان سازگارند، در تاجیکستان کم می نویسند و کم می دانند و در این باره شمار کمی دسترس خواننده تاجیک شده است و بس... آلودگی زیست بوم، ویرانی و نابودی جهان زندگان، جنگ و کُشتار، ویران شوی رفتار تودگان و بسیار دشواری های دیگر نبود، اگر ما از آموزه های اشوزردشت می آموختیم و به آن کار می کردیم.

پایه آموزه های زردشت خردگرایی، راستی، اندیشه نیک (هومَت)، گفتار نیک (هوخت) و کردار نیک (هووَرِشت) است. در فلسفه، زردشت قانون های دیالکتیکی پیکار هَمیستارها (نیکی و بدی) و دگرگون شوی پیوسته را پیش از همگان اندریافته است. او نیکی، زیبایی و زیباپرستی، خوشی و خرمی و آبادکاری را به مردمان آموخت. پیشوند هو- (بِه-، خوب-، خوش-، نیک-، نیکو-)، در آموزه های او، بخش نخست بسیار از واژه ها گشته است، که بسا پررنگ و بار است، چونان: هوبوی (خوشبوی، خوشمزه)، هودین (بهدین)، هوگر (نیکوکار)، هوکِرب (خوش اندام، خوب پیکر)، هوکِرد (نیک ساخته، خوش ساخت)، هواُخ (خوش دل)، هُژیر (نیکو، خوب چهره)، هوزیوِش (خوب زی، خوش زندگانی).

چشم بر آن داشتم که نوشته ای در این باره از سوی دانشمندان و نویسندگان گرامی ما به جهان هستی آید و به دست خواننده تاجیک رسد، ولی سال ها گذشتند و به چشم نآمد. از این روی، خود سال 2000 آغاز کردم به در رشته کشیدن دانه های گوهر، گوهرهایی که چون مُرده ریگی از گذشتگان به ما مانده است؛ به دیگر سخن، گفتارها و افسانه هایی که درباره زردشت تا به روزهای ما آمده رسیده، تا خواننده تاجیک از زردشت و آموزه های او آگاهی داشته باشد، زیرا آن سال های خواهشمندی و نیاز مردم به تاریخ فرهنگ و دانش های ایران باستان (سرزمین هایی که آریاییان در آن جا باشندگی داشته اند) بیشتر از هر زمانی به چشم می رسید. خود بخشی از آن را روی کاغذ آوردم و باز از نوشتن آن دست بازداشتم و درنگیدم و پس از چندی، سال 2002، آن را باز از سر گرفتم... باید بگویم که خواسته من از این کار، رسانیدن فرهنگ خردگرایی و ارج گذاری به زبان و فرهنگ پرارزش و والای میهنی، در خواننده پیدا ساختن میهن پرستی، بالشِ ملی، بیداری و آزاداندیشی، شناس کردن خواننده با آموزه های ارزشمند و جاودانه نیاگانمان، خودشناسی و مانند اینها بود.

نمونه ای از سروده زردشت نامه چنین است:

به دشمن بندگی کردن گناه است / بدادن ساو بر نیران نه راه است

نشاید ساو بدهد ایر بر نیر / نگیرد ساو هرگز روبه از شیر

هُدینان را به جُددین وام نَبوَد / بهان را نیست فرمان بردن از بد

به ایران هر که دست زور یازد / نژند و زار سر در گور سازد

چاپ نخست زردشت نامه را انتشارات شورآفرین در 370 صفحه، و با جلد شومیز به بهای 90 هزار تومان در دسترس پژوهندگان و دوستداران فرهنگ ایرانی و زبان پارسی نهاده است.

منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران
انتشار: 12 بهمن 1399 بروزرسانی: 12 بهمن 1399 گردآورنده: mastanehtoline.ir شناسه مطلب: 1283

به "سفر تاریخی سه مُغ زرتشتی و نخستین دیدارکنندگان با مسیح(ع)" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "سفر تاریخی سه مُغ زرتشتی و نخستین دیدارکنندگان با مسیح(ع)"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید