نگرشی بر عناصر هویت بخش میراث کشاورزی استان گیلان - مجله مستانه

میراث کشاورزی در برگیرنده جنبه های ملموس و ناملموس میراث در بخش کشاورزی است. هرچند، تفکیک بین جنبه ملموس و ناملموس سخت است ولی در جنبه ملموس میراث کشاورزی میتوان منظره ها، منظره های طبیعی محیطهای کشاورزی و روستایی، بناها و سکونتگاه های بومی، ادوات کشاورزی سنتی مورد استفاده و سیستم های آب رسانی بومی را در نظر گرفت و در جنبه ناملموس یا معنوی میراث کشاورزی نیز به آداب، رسوم، سنت ها و جشن های مرتبط با کشاورزی، هنرها، دانش بومی مورد استفاده برای انجام فعالیت های کشاورزی و از این قبیل اشاره نمود.

با توجه به تنوع محیط جغرافیایی (جلگه، کوهپایه و کوهستان)، در استان گیلان علاوه بر جاذبه های طبیعی، تنوع غذایی و ادبیات شفاهی میتوان به کشاورزی و میراث معنوی آن که زمینه جذب توریست را دارد نیز تکیه کرد؛ بنابراین، ضرورت دارد نقشی را که منابع وسیع میراث کشاورزی می توانند در توسعه توریستی ایفا نمایند، مورد آنالیز قرار گیرد. امروزه توریستان در پی خلق تجربه غنی و به یادماندنی می باشند. در این نوع فعالیت توریستی، خدمات و تهسیلاتی که به توریستان ارائه می گردد به وسیله کشاورزان یا خانواده های آنان فراهم می گردد.

آنان ممکن است در اقامتگاه های سنتی روستایی یا مزرعه ای در منزل کشاورز و همراه با خانواده آنها اقامت گزیده و از غذاهای سنتی و محلی و محصولات تولویدی کشاورزان لذت ببرند یا ممکن است اقامتگاه های تخت و صبحانه را انتخاب نمایند. از حیوانات مزرعه ای جهت حمل و نقل استفاده نمایند یا به همراهی خانواده کشاورزان در رخدادهای فرهنگی مشارکت نمایند، به فعالیت ماهیگیری بپردازند یا اینکه به پیاده روی و طبیعت گردی مشغول شوند. بنابراین دامنه تنوع این فعالیت توریستی وسیع بوده و ترکیبی از فعالیت های فرهنگی و طبیعی است.

استان گیلان به علت دارا بودن شرایط مناسب طبیعی شرایط مطلوبی را برای ساکنان نواحی روستایی جهت بهره برداری از منابع آب و خاک مانند زراعت، دامداری، صیادی، باغداری و توریستی فراهم آورده است. این روستاها در بعضی از محصولات کشاورزی به علت این که در منطاق دیگر کشت نمی شوند دارای مزیت هستند. نوع محصول کشت بومی، ابزارآلات و امکانات و بطور کلی شیوه های کاشت، داشت و برداشت معمولا به عنوان جاذبه برای لذت بردن و پرکردن اوقات فراغت، آموزش و پژوهش توریستان مورد استفاده قرار میگیرد.

به این ترتیب که توریست با حضور در مزارع با نحوه کشت و برداشت محصول و حتی فرآیند صنایع جانبی آن آشنا می گردد. چای، برنج، مرکبات، گل گاوزبان، فندق و انواع محصولات دیگر در تبادل فعالیت های تجاری و بازرگانی مردم منطقه، همیشه مقوله ای معین نماینده برای معیشت مردم است و در عین حال، جریان مناسبات مالی داخلی و خارجی را تحت تأثیر خود قرار می دهد. پرورش کرم ابریشم و صیادی بخش دیگر محور توسعه در گیلان بشمار می رود.

اردیبهشت که از راه می رسد کشاورزان کم کم آماده می شوند چای کاران برای چینش برگهای سبز چای، شالیکاران برای نشای شالیزارها و گندم کاران برای کشت محصول بهاره، همه اینها منظره ها زیبا و بی بدیلی را در مزارع سراسر استان به تصویر می کشد که میتوان از آن در جهت توسعه توریستی استفاده کرد. توریستی چای به عنوان فعالیتی تلفیقی از نظر مالی منطقه ها روستایی را به درجه ای از توسعه می رساند. این نوع توریستی می تواند شامل یادگیری علوم مربوط به چای، یاری به کشاورزان در چیدن برگ چای، نحوه خشک کردن و تبدیل چای سبز به سیاه در کارخانه های چای سازی، چشیدن چای، دیدن و قدم زدن باشد که میتوان با فراهم کردن شرایط و امکانات سفر به روستاهای چای خیز، این نوع توریستی را امکان سنجی کرد.

تعداد برداشت های چای (چین چای به زبان محلی) چهارچین است که از اواسط اردیبهشت آغاز شده و تا اواسط آبان ادامه دارد و فاصله هر برداشت با مرحله بعد (چین بعدی) بین 40 تا 45 روز است یعنی میتوان در این فواصل زمانی توریستان زیادی را به سمت باغات چای سوق داده شوند. صیادی به روش پره جذابیت های زیادی برای توریستان ورودی به نوار ساحلی دارد. اجرای استانداردسازی در محدوده شرکتهای پره صیادی و تبدیل واحدهای اقامتی این تعاونی ها به خانه مسافر می تواند گام مهمی در جهت تحقق خدمات توریستی در نوار ساحلی باشد.

بنابراین با توجه به برشمرده های فوق، میتوان به این نتیجه دست یافت که این شکل از توریستی در این مفهوم، شکل سخت ولی در عین حال بسیار آرزومندانه به نظر می رسد که در مقایسه با توریستی مرسوم، امکان قانع کردن احتیاجهای شناختی انسان در درون فرآیند فراوری مزرعه یا قوم انگار است و امکان قانع کردن احتیاج های احساسی انسان از قبیل ارتباط مستقیم با حیوانات اهلی، فراوریات گیاهی و محصولات فرآوری شده و احتیاج به تجربه زندگی روستا است. ادبیات این نوع از توریستی نشان می دهد که توریستی این پتانسیل را دارد که در صورت برنامه ریزی صحیح، حفاظت از میراث را به ارمغان آورده و مزایای آن برای منطقه ها روستایی می تواند فراتر از مسائل مربوط به توسعه مالی بوده و می تواند با ایجاد تعادل میان ابعاد زیست محیطی و مالی، ارزش های اجتماعی فرهنگی را ارتقا داده و توسعه پایدار را در منطقه ها روستایی نهادینه کند.