حجم دریاچه ارومیه 90 درصد از تراز اکولوژیک کمتر است
به گزارش مجله مستانه، یک کارشناس حوزه محیط زیست درباره وضعیت کنونی و پیشینه چالش در دریاچه ارومیه به خبرنگاران گفت: چالش فعلی دریاچه از اواسط دهه 70 آغاز شده است. طی 20 سال گذشته حدود 4 متر از تراز دریاچه کاسته شده است. هم چنین با توجه به آمار فعلی دریاچه، حدودا 90 درصد از حجم و بیش از 50 درصد از وسعت آن نسبت به تراز اکولوژیک کاهش پیدا نموده است.
مهدی ابراهیمی یادآور شد: حوضه آبریز دریاچه ارومیه واقع در شمال غرب ایران با مساحت 51876 کیلومتر مربع یکی از شش حوضه آبریز اصلی کشور است. این حوضه بین استان های آذربایجان غربی (47%)، آذربایجان شرقی (43%) وکردستان (10%) قرار گرفته است. دریاچه ارومیه به عنوان بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و از مهم ترین و با ارزش ترین اکوسیستم های آبی ایران و دنیا به شمار می آید. این دریاچه نمونه ای شاخص از یک حوضه آبریز بسته است که کلیه رواناب های جاری در رودخانه های حوضه به آن تخلیه می گردد. هم چنین اکوسیستم فعال آن شامل دریاچه و حوضه آبریز آن است. در نتیجه مرز حوضه آبریز دریاچه ارومیه، مرز دقیقی را برای مدیریت عوامل مؤثر بر دریاچه و زیستگاه های مهم در حوضه به وجود آورده است.
وی ادامه داد: حوضه آبریز دریاچه ارومیه به وسیله بخش شمالی کوه های زاگرس و دامنه های جنوبی کوه سهند و نیز دامنه های شمالی، غربی و جنوبی کوه سهند احاطه شده است. حدود 33469 کیلومتر مربع از سطح حوضه آبریز دریاچه ارومیه را مناطق کوهستانی (65%)، 12564 کیلومتر مربع آن را دشت ها و کوهپایه ها (24%) و 5320 کیلومترمربع آن را نیز دریاچه ارومیه (10%) دربرگرفته است.
این کارشناس محیط زیست تاکید نمود: دریاچه ارومیه به دلیل برخورداری از ویژگی های طبیعی و اکولوژیکی منحصر به فرد، از سال 1346 به عنوان پارک ملی و به همراه جزایر کبودان و قیون داغی جزو مناطق حفاظت شده اعلام شده است. همچنین این دریاچه در سال 1354 توسط کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی معین و در سال 1356 جزو مناطق حفاظت شده زیست کره به وسیله سازمان یونسکو اعلام شد.
ابراهیمی توضیح داد: در تراز اکولوژیک (1274.1 متر)، مساحت دریاچه برابر 4348 کیلومترمربع و حجم آب آن 14576 میلیون متر مکعب (در حدود 14.5 میلیارد متر مکعب) است.
وی شرح داد: اکولوژی یا بوم شناسی، آنالیز روابط متقابل موجودات زنده و محیط زیست آنان است. طبق این تعریف تراز اکولوژیک یعنی ترازی که موجودات زنده در ارتباط با محیط زیست بتوانند ارتباط متقابل داشته باشند. همچنین طول و عرض بیشینه این دریاچه به ترتیب برابر 130 و 40 کیلومتر است.
این کارشناس محیط زیست تاکید نمود: مهم ترین منابع تامین آب دریاچه، بارش مستقیم بر روی دریاچه و همچنین منابع آب ورودی به آن به وسیله رودخانه های حوضه آبریز است. بر اساس آمار آبدهی رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه، سهم رودخانه های ورودی از جنوب دریاچه در تامین آب مورد احتیاج آن 65 درصد است. بر اساس گزارش ستاد احیا دریاچه ارومیه، مهم ترین رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیه بترتیب عبارتند از زرینه رود (41 درصد)، سیمینه رود (11 درصد)، آجی چای (10 درصد) و گدارچای (8 درصد) که جمعا 70 درصد آب ورودی از رودخانه ها به دریاچه ارومیه را شامل می گردد. طبق آمار دفتر مطالعات پایه منابع آب، میزان بارندگی بلند مدت 50 ساله در حوضه دریاچه ارومیه 342 میلی متر بوده که در مقایسه با میانگین بارندگی در 10 سال اخیر تقریبا یکی بوده و اختلاف چندانی ندارد.
شکل 1- شمای سیستم رودخانه های حوضه آبریز دریاچه ارومیه شکل 2- سهم رودخانه های منتهی به دریاچه ارومیهبه گفته ابراهیمی در سالیان اخیر عدم ورود آب کافی به دریاچه منجر به تشدید روند کاهش تراز، سطح و حجم دریاچه شده است. آمارثبت شده مربوط به سطح، حجم و تراز دریاچه ارومیه از سال 1345 موجود است. با آنالیز این آمار مشاهده می گردد که چالش فعلی دریاچه از اواسط دهه 70 شروع شده است. به عبارت دیگر در طی 20 سال گذشته حدود 4 متر از تراز دریاچه کاسته شده است. هم چنین با توجه به آمار فعلی دریاچه، حدودا 90 درصد از حجم و بیش از 50 درصد از وسعت آن نسبت به تراز اکولوژیک کاهش پیدا نموده است.
آن گونه که فرهاد سرخوش، مدیر استانی ستاد احیا دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی گفته در تاریخ 21 آذر 97 تراز دریاچه ارومیه 1270.44 متر بوده است، این در حالی است که در آخر سال آبی گذشته (شهریور97) تراز دریاچه 1270.21 متر بود. بنابراین در مدت کمتر از سه ماه که از شروع سال آبی جدید می گذرد، تراز دریاچه 22 سانتیمتر بیشتر شده است. همچنین وسعت دریاچه 1928 کیلومتر مربع بوده است که نسبت به آخر شهریور، افزایش 282 کیلومتر مربعی داشته است. حجم آب دریاچه ارومیه در آخر سال آبی گذشته (شهریور 97)، 960 میلیون متر مکعب ثبت شد که در تاریخ 21 آذر 97 به یک میلیارد و 360 میلیون مترمکعب رسیده و نشانگر افزایش 340 میلیون متر مکعبی حجم آب دریاچه است.
منبع: خبرگزاری مهر