هامون و جان تازه خولک بافی سیستان
به گزارش مجله مستانه، هامون که زنده شد زندگی را با خود به ارمغان آورد و نه تنها به محیط زیست، کشاورزی، منابع طبیعی و مردم منطقه شادابی و نشاط بخشید بلکه چرخ بعضی صنایع دستی بویژه خولک بافی (حصیر بافی) را پس از 2 دهه خشکسالی و رکورد کامل، به حرکت در آورد و صنعتگران این حرفه همانند گذشته مشغول به فعالیت شدند.
منطقه سیستان واقع در شمال سیستان و بلوچستان و جنوب شرق ایران اسلامی به سبب وجود تالاب بین المللی هامون، رودخانه هیرمند و بادهای موسمی 120روزه برای بسیاری از مردم آشناست، شرایط مطلوب کشاورزی و آب و هوای مناسب در گذشته های نه چندان دور این منطقه را به انبار غله ایران معروف نموده بود.
تالاب بین المللی هامون به عنوان بزرگترین پهنه آب شیرین ایران و خاورمیانه، از دوران قدیم تا به امروز نقش اساسی در زندگی مردمان سیستان داشته بطوریکه سیستان را زاده هامون و هیرمند نامیده اند، این دریاچه علاوه بر اثرات مثبت طبیعی، مالی و اجتماعی، در آیین زرتشت نیز تقدس خاصی دارد.
هامون علاوه بر تامین آب آشامیدنی و کشاورزی ساکنان منطقه، معیشت های گوناگونی را در پیرامون خود خلق نموده و زمینه اشتغال گروه های مختلف از جمله ماهیگیری، شکار، دامداری و حصیربافی را فراهم ساخته است.
پوشش گیاهی دریاچه هامون از گونه های متنوعی مانند توت، نی، تیغال، سه وجگ، تزگ و غیره تشکیل شده که هر کدام کاربردهای متفاوتی دارند.
نی های روییده در بستر این دریاچه ابزار و مواد اولیه لازم را برای فعلیت پذیر کردن خلاقیت و هوشمندی مردمان حاشیه نشین هامون فراهم نموده است.
این دریاچه یا تالاب بین المللی در زمان پرآبی سفره بزرگی برای هامون نشینان پهن نموده و فعالیت های گسترده ای را رقم زده بود اما با قطع آب رودخانه هیرمند و خشکیدن تالاب هامون در 2 دهه گذشته نه تنها فرصت های شغلی از دست رفت بلکه بسیاری از مردم حاشیه این دریاچه مجبور به مهاجرت شدند.
بارندگی های قابل توجه اواخر پارسال و اوایل سال جاری در حوضه آبریز هیرمند و جاری شدن سیلاب های غیر قابل کنترل در افغانستان موجب آبگیری بخش هایی از تالاب هامون و احیا نیزارها و بعضی فعالیتهای وابسته به آب شد.
رشد نی های بستر هامون سبب جنب و جوش و رونق دامپروری و حصیر یا پرده بافی در حاشیه این تالاب شد بطوریکه آنچه بیشتر از همه نظر هر رهگذری در حاشیه این دریاچه را جلب می نماید فعالیت پرده بافی سنتی یا خولک بافی است.
حصیر بافی سیستان به عنوان یکی از هنرهای مهم مردم شمال سیستان و بلوچستان با خشک شدن دریاچه هامون، از نفس افتاد و در حال فراموشی بود.
حصیر بافی، پرده بافی یا یا به اصطلاح محلی خولک بافی که حاصل آن نوعی پرده خاص به پرده نام خولکی یا حصیری است، یکی از صنایع دستی معروف منطقه سیستان بوده که تاریخی نامعلوم و به گفته بعضی افراد سالخورده منطقه قدمتی همزاد با دریاچه هامون دارد.
یک نخ جلو، یک نخ عقب، حالا یک خولک و با تکرار این حرکت پرده خولکی یا حصیری ساخته و از انجام این فعالیت چند صد نفر امرار معاش نموده و میلیون ها متر پرده فراوری می شد.
منبع: دنیای سفر