اسکیزوفرنی چیست؟ (علل، علائم و درمان) - مجله مستانه

آیا تا به امروز فردی را در خیابان دیده ایدکه زیر لب با خودش حرف بزند. ژست های عجیب و غریب بگیرد و طوری عمل کند که انگار صداهاییرا می شنود که هیچ کس دیگری نمی تواند بشنوند؟ شاید از خودتان پرسیده باشید چهمشکلی دارد؟ گرچه این گونه رفتارها می توانند نشانه چند اختلال ازجمله واکنش به داروباشند اما در خیلی از موارد نشانه های نوعی روانپریشی به نام اسکیزوفرنی هستند که بیشاز یک درصد جمعیت بزرگسال به آن مبتلا می باشند. برای افراد عادی خیلی سخت است که ازرفتارهای عجیب و غریب و حرفهای درهم و برهم افراد در حالت روانپریشی آشفته نشوند.به همین جهت افراد روان پریش از معمولاً توسط دیگران طرد می شوند و فرصت کمی برای تعاملاجتماعی دارند. در این مقاله با اسکیزوفرنی، نشانه ها، درمان و انواع آن آشناشوید.

تعریف اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی (Schizophrenia) یا شیزوفرنی یک اختلال شدیدروانی است که بر روی نحوه فکر و رفتار شخص اثر می گذارد. به نظر می رسد که افراد مبتلابه این اختلال ارتباط خود را با واقعیت از دست داده اند. اگرچه شیزوفرنی به اندازهاختلالات روانی دیگر رایج نیست، اما علائم آن بسیار ناتوان نماینده است. افراد مبتلامعمولاً توهم شنیداری، توهم های جنون آمیز یا عجیب و غریب، یا تکلم و تفکر آشفته نشانمی دهند، و با اختلال در عملکرد اجتماعی یا شغلی قابل توجهی همراه است.

نشانه های اختلال اسکیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی معمولا بین سنین 16 تا30 سالگی آغاز می شوند. در موارد نادر، بچه ها نیز مبتلا به این اختلال می شوند. علائماین اختلال به سه دسته تقسیم می شوند: مثبت، منفی و شناختی.

1- علائم مثبت: علائم مثبترفتارهای روان پریشی است که به طور کلی در افراد سالم مشاهده نمی گردد. افرادی که دارایعلائم مثبت هستند ممکن است بعضی از جنبه های واقعیت را از دست بدهند. این علائم عبارتنداز:

• توهمات (تجربیات حسی (بینایی، شنوایی، بویایی،چشایی یا لامسه) هستند که بدون وجود محرک بیرونی رخ می دهند. توهمات شنیداری شایع تریننوع توهمات در این اختلال هستند. آنها صداهایی را می شنوند که ممکن است درباره رفتارفرد با او صحبت نمایند، فرمان انجام کارهایی را به او بدهند یا او را از وجود خطری آگاهسازند)
• هذیانات (باورهای اشتباهی هستند که فردعمیقا به آن ها اعتقاد دارد از قبیل این که همسایه ها می توانند با امواج مغناطیسی،رفتار آنها را کنترل نمایند)
• اختلالات فکر (راه های تفکر غیر معمول یاناکارآمد)

• اختلالات حرکتی (حرکات بدن تحریک شده)

2- علائم منفی: علائم منفی بااختلالات عاطفی و رفتاری عادی همراه است. علائم عبارتند از:

• عاطفه سطحی (بیان احساسات به وسیله بیانصورت یا صدای کاهش یافته)
• کاهش احساسات لذت در زندگی روزمره
• اشکال در آغاز و ادامه فعالیت ها

• کاهش گفتار

3- علائم شناختی: در بعضی از بیماران علائمشناختی ناچیز هستند و برای بعضی دیگر، شدیدتر می باشد و ممکن است بیماران تغییرات درحافظه و یا سایر جنبه های دیگر تفکر را نشان دهند.این علائم عبارتند از:

• عملکرد اجرایی ضعیف (تواناییدرک اطلاعات و استفاده از آن برای تصمیم گیری)
• اشکال در تمرکز یا توجه
• اشکال در حافظه کاری (تواناییاستفاده از اطلاعات بلافاصله پس از یادگیری آن)

عوامل خطر

عوامل متعددی خطر ابتلا به اسکیزوفرنیرا افزایش می دهد.

1- ژن ها و محیط: دانشمندان برای شناخت شیزوفرنیبر روی خانواده ها مطالعات طولانی مدت انجام دادند و معتقدند وجود یک شخص با ایناختلال در خانواده احتمال ابتلا سایر اعضا را بالا می برد. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به اسکیزوفرنیاوجود دارند که اعضای خانواده آنها اختلال ندارند و برعکس، بسیاری از افراد سالم بایک یا چند عضو خانوادگی مبتلا به اختلال، مبتلا به این اختلال نمی شوند. دانشمندانمعتقدند که بسیاری از ژن های مختلف ممکن است خطر ابتلا را افزایش دهند، اما هیچ ژنیبه تنهایی باعث ایجاد اختلال در فرد نمی گردد. هنوز نمیتوان از اطلاعات ژنتیکی برایپیش بینی این بیماری استفاده کرد.

2- عوامل محیطی: دانشمندان معتقدند که برایایجاد اسکیزوفرنی تعامل بین ژن ها و جنبه های محیطی لازم است. بعضی از عوامل محیطی عبارتند از:

• قرار دریافت در معرض ویروس ها
• سوء تغذیه قبل از تولد
• مسائل هنگام تولد

• عوامل روانی اجتماعی

3- تفاوت در ساختار و شیمی مغز: دانشمندانبر این باورند که عدم تعادل در واکنش های شیمیایی مرتبط با مغز شامل انتقال دهنده هایعصبی (موادی که سلول های مغز برای برقراری ارتباط با یکدیگر از آنها استفاده می نمایند)دوپامین و گلوتامات و بعضی دیگر از آنها، نقش اساسی را در اسکیزوفرنی ایفا می نمایند.

بعضی از محققین فکر می نمایند مسائل در هنگامرشد مغز قبل از تولد ممکن است به ارتباطات مغزی معیوب منجر گردد. همچنین مغز نیز درطول بلوغ تغییرات بزرگی می نماید و این تغییرات می تواند علائم روان پریشی را در افرادیکه به علت ژنتیک یا اختلالات مغزی آسیب پذیر هستند، ایجاد کند.

انواع اسکیزوفرنی

کاتاتونیک: با رفتارهای حرکتی غیر عادیمشخص می گردد. کاتاتونی حالتی است که در آن فرد نه حرکت می نماید و نه به دیگران واکنشنشان می دهد.

نوع آشفته: نشانه هایی از جمله گفتار آشفته،رفتار آشفته و عاطفه سطحی یا نامناسب را شامل می گردد.

نوع پارانوئید: افراد مبتلا به نوع پارانوییدبه یک یا چند هذیان غیرعادی اشتغال ذهنی دارند یا اینکه دارای توهماتی هستند که باموضوع مورد آزار و اذیت قرار دریافت ارتباط دارند اما گفتار یا رفتار آنها آشفته نیست.

نوع نامتمایز: فرد مجموعه نشانه های شیزوفرنیرا آشکار می سازد ولی ملاک های پارانویید، کاتاتونیک، یا نوع آشفته را برآورده نمی نماید.

نوع باقی مانده: این اصطلاح در خصوص مبتلایانیبه کار می رود که مبتلا به اسکیزوفرنی تشخیص داده شده اند و علایم طولانی اختلال دیگریغیر از نشانه های روانپریشی را نشان می دهند.

درمان اسکیزوفرنی

از آنجا که علل این اختلال هنوز ناشناختهاست، درمان ها متمرکز بر حذف علائم بیماری می باشد و شامل موارد زیر می گردد:

1- استفاده از داروهای ضد روانپریشی

داروهای ضد روانپریشی معمولا به صورت قرصیا شربت و یا تزریق مصرف می شوند. بعضی از افراد وقتی که آغاز به مصرف دارو می نمایندعوارض جانبی دارند، اما اغلب عوارض جانبی پس از چند روز از بین می فرایند. پزشکان و بیمارانمی توانند برای پیدا کردن بهترین دارو یا ترکیب دارو و دوز مناسب با یکدیگر کار نمایند.

2- درمان های روان شناختی

درمان های روانشناختی برای بیمارانیمفید است که قبل از آن آغاز به استفاده از داروهای ضد روانپریشی نموده باشند. یادگیریو استفاده از مهارت های مقابله ای برای مقابله با چالش های روزمره اسکیزوفرنیا به افرادیاری می نماید تا اهداف زندگی خود مانند حضور در مدرسه یا کار را دنبال نمایند. افرادی کهدر درمان منظم روان شناختی مشارکت دارند، احتمال بازگشت بیماری و یا بستری شدن در آنان بسیار کاهش می یابد.

3- مراقبت های تخصصی هماهنگ ( CSC)

این مدل درمان، ادغام درمان دارویی، درمان هایروانی-اجتماعی، دخالت خانواده، و حمایت های آموزشی و شغلی است و هدف آن کاهش علائمو بهبود کیفیت زندگی می باشد.مدلهای جامع درمان عمدتاً فنون رفتاری ومداخله های اجتماعی فرهنگی را شامل می شوند که بر محیط درمانی و خانواده درمانی تمرکزدارند.

چگونه می توانیم به مبتلایان به اسکیزوفرنییاری کنیم؟

مراقبت و حمایت از کسانی که مبتلا به ایناختلال هستند سخت است. برقراری ارتباط و پاسخ گویی به کسی که اظهارات عجیب و غریب یانادرست را بیان می نماید بسیار مشکل می باشد. بعضی از مواردی که می توانید برای یاری بهعزیزانتان انجام دهید عبارتند از:

• آنها را تشویق کنید که درمان شوند و درمسیر درمان به آنها یاری کنید.
• به یاد داشته باشید که اعتقادات و توهماتآنها برای خودشان بسیار واقعی است.
• به آنها بگویید که قبول دارید که هر کس حق دارد همه چیز را به شیوه خودش ببیند.
• احترام، حمایت و مهربان بودن را ازآنان دریغ نکنید با این حال رفتارهای خطرناک یا نامناسب را مدنظر داشته باشید.
• آنالیز کنید که آیا در جایی که زندگی می کنیدگروه های حمایتی از چنین بیمارانی وجود دارد یا نه، در صورت وجود از آنها یاریبگیرید.

گروه روانشناسی خبرنگاران