یک ایده روانشناسی برای کاهش تصادفات رانندگی - مجله مستانه

امیر صفراندافی در گفت و گو با خبرنگاران در این باره اظهار کرد: بیشتر توصیه های ارائه شده برای کاهش تصادفات رانندگی حول محور کیفیت خودروها و محورهای مواصلاتی است، این مسئله تا اندازه ای گسترش یافته که تا بحث تصادفات رانندگی به میان می آید همه از پراید و جاده های غیر استاندارد صحبت می نمایند، همین موضوع باعث می گردد که به بعضی از فاکتورهای بسیار مهم توجه نکنیم و در زمان روبرو با تصادفات صرفا نسبت به نوع خودرو و کیفیت محور واکنش نشان می دهیم.

این روانشناس با تاکید بر اینکه در بحث روانشناسی سه عامل عدم کنترل تکانه، پرخاشگری و اضطراب به عنوان عوامل مؤثر شناخته می شوند، گفت: می توان عدم کنترل تکانه و پرخاشگری را زیر مجموعه اضطراب قرار داد. زمانی که اضطراب داریم واکنش های سریع تری از خود بروز می دهیم، بنابراین زمانی که فردی با اضطراب رانندگی کند امکان رانندگی صحیح و ایمن وی کاهش می یابد.

صفرانداقی با اشاره به وقوع قتل های آنی که اکثراً ناشی از عدم کنترل تکانه است و بدون برنامه ریزی قبلی اتفاق می افتد، گفت: در رانندگی نیز عدم توانایی کنترل تکانه موجب می گردد تا نتوانیم تکانشگری مناسبی داشته باشیم و حین رانندگی رفتارهای خطرناکی از خود بروز دهیم. تکانشگری در بیشتر افراد وجود دارد و شامل رفتارهای مختلفی مثل غذا خوردن و … نیز می گردد اما مسئله در زمینه تصادفات مطرح است که افراد با رانندگی پر خطر تنها خود را تحت تأثیر قرار نمی دهند، بنابراین نمی توان این موضوع را با سایر تکانشگری ها مقایسه کرد چرا که به صورت جدی بر روی افراد دیگر نیز تأثیرگذار است.

وی با بیان اینکه افراد پرخاشگر رانندگی بی مهاباتری انجام می دهند، گفت: تحقیقات بسیاری در زمینه علل تصادفات رانندگی و مسائل مربوط به آن اجرا شده است، اما سه مورد از این تحقیقات در بیمارستان امام سجاد، کویت و انگلیس اجرا شده است، با وجود اینکه این سه تحقیق در جوامع مختلف با فرهنگ های مختلف اجرا شده اند اما هر سه تحقیق نتیجه گیری شد که اضطراب، پرخاشگری و تکانشگری از عوامل اصلی تصادفات هستند و در کنار این مسائل شرایط جاده ای و کیفیت خودروها نیز تاثیرگذارند.

این روانشناس گفت: ممکن است که در کشور ما به علت وجود شرایط محیطی آسیب زا بودن این چند عامل کمتر باشد اما نمی توان از آن ها چشم پوشی کرد.

صفرانداقی درباره عامل مؤثر دیگر در وقوع تصادفات رانندگی گفت: در جوانی و نوجوانی اصطلاحی تحت عنوان قهرمان شخصی وجود دارد که با توجه به این موضوع افراد تصور می نمایند صرفاً دیگران آسیب می بینند و خود از آسیب ها مصون هستند، این موضوع که در زمینه اعتیاد بسیار دیده می گردد در تصادفات رانندگی نیز نقش بسیاری دارد، زیرا بعضی افراد تصور می نمایند که رانندگی پر سرعت و مهار نشده منجر به تصادف نمی گردد و صرفاً افرادی تصادف می نمایند که مهارت رانندگی مناسبی ندارند.

وی با اشاره به طرحی که حدود چهار سال گذشته در دانشگاه شهید بهشتی تحت عنوان روانشناسی ترافیک اجرا می شد، گفت: یکی از آنالیز های اجرا شده در این طرح به این موضوع اشاره داشت که کیفیت جاده و خودرو در بیشترین حالت 50 تا 60 درصد تصادفات را پیش بینی می نماید، بنابراین اگر بخواهیم خوشبینانه نگاه کنیم 50 درصد مؤثر دیگر مربوط به فرهنگ سازی، آموزش ها و مسائل روانشناسی ترافیک است.

این روانشناس ادامه داد: اگر فرهنگ بخشندگی در زمینه ترافیک نیز وجود داشته باشد می تواند در زمینه کاهش بعضی از تصادفات رانندگی مؤثر باشد، اما مهم ترین محور تکانشگری یا همان هیجانات این افراد است. در واقع بخش بسیاری از تکانشگری پنهان است که یکی از خروجی های مهم آن تکانشگری در تصادفات رانندگی است.

صفرانداقی با تاکید بر اینکه جریمه های نقدی تأثیر بلند مدتی ندارند، گفت: اگر راننده ای به علت خطای رانندگی جریمه گردد ممکن است طی مدت زمان کوتاهی رفتار بهتری داشته باشد اما می توان با درنظر دریافت رویکردی که موجب فرهنگسازی گردد در خط مقدم تصادفات، از وقوع دوباره آن ها پیشگیری کنیم. این فرهنگسازی می تواند شامل آموزش های روانی، ارتقای بهداشت روانی و بهداشت رانندگی باشد، به این صورت که افراد متقاضی دریافت گواهینامه قبل از دریافت گواهینامه ملزم شوند تا دوره کوتاه اما اجباری را در زمینه افزایش سطح کنترل تکانشگری بگذرانند، دوره ای که شاید به طرح بسیار گسترده تری احتیاج داشته باشد تا در زمینه تکانشگری به افراد جامعه یاری کند و باعث کاهش آسیب ها گردد.

این روانشناس اضافه کرد: باید با دور شدن از فرهنگ جریمه و نزدیک شدن به عقاید صحیح رانندگی فرهنگ را درونی کنیم، اما در نظر بگیریم که یک رفتار با انجام ندادن آن درونی نمی گردد. در حال حاضر در تصادفاتی که منجر به جرح نمی گردد صرفاً مسئله بیمه و خسارت مطرح می گردد این در حالی است که باید در خط مقدم وقوع یک تصادف افراد را وارد دوره های درمانی حمایتی کنیم تا رفتارهای رانندگی افراد بهبود پیدا کند.

صفرانداقی با اشاره به اینکه بیشترین میزان بیماری دنیا تصادفات از جهت ناتوانی و عدم کارایی در تصادفات است گفت: رفتارهای رانندگی سالم می تواند از بسیاری از تصادفات پیشگیری کند و اثرگذار باشد.