3 علت ترس از آسانسور - مجله مستانه

خبرنگاران| اگرچه آسانسورهراسی به عنوان یک فوبیا به رسمیت شناخته نمی شود، اما در میان مردم بسیار رایج است. افراد مبتلا به این نوع ترس، راهکار های مختلفی برای فرار از آن ابداع می کنند که استفاده نکردن از آسانسور، تقریبا هسته اصلی تمامی این راهکارهاست. گروهی که به ناچار مجبور به استفاده از آن می شوند، از همراهی نگهبانی که کلید اضطراری به همراه دارد یا دوست و همسری مهربان که در رفت و برگشت آن ها را همراهی می کند، بهره می برند. گروهی فرصت های مهم شغلی خود را به خاطر موقعیت شرکت استخدام کننده در طبقه بیست وچندم یک برج از دست می دهند و گروهی دیگر، نوع حرفه خود را به گونه ای انتخاب می کنند که آسانسور، جایگاهی در فضای حرفه ای آن ها نداشته باشد. در بیشتر موارد، تنها تصور سوار بر آسانسور شدن می تواند در افراد مبتلا به این ترس، وحشت زدگی یا حمله عصبی شدید ایجاد کند.

پزشکان معتقدند پاسخ فیزیولوژیک جنگ یا گریز- پاسخی که بدن به کمک آن بر ترس غلبه می کند- در افراد آسانسور هراس مختل شده است. این شکل از ترس که نوعی اختلال اضطرابی است، ریشه در نگرانی از به دام افتادن و ناتوانی در فرار کردن کلاستروفوبیا و آگورافوبیا دارد. افراد مبتلا به این دو نوع ترس، تنها از آسانسور های معیوب هراس ندارند، از دچار شدن به حمله عصبی و وحشت زدگی شدید درون آسانسور نیز هراس دارند.

در چنین شرایطی پاسخ جنگ یا گریز آن ها مختل می شود، عرق می کنند، ضربان قلب و فشار خونشان به شدت بالا می رود، بیش فعال می شوند یا از هوش می فرایند؛ نشانه های این هراس بی شمارند.

گروهی از روانشناسان این دو شکل از هراس را پدیده ای ژنتیک و ذاتی می دانند و معتقدند مغز انسان به شکلی تکامل یافته است که مکان های تنگ و بسته را به عنوان خطر ارزیابی و درک کند و به این ترتیب، مغز برای نجات جان انسان، نسبت به مکان های بسته و تنگ حس ترس در او ایجاد می کند. همچنین در مکان هایی که فرار از آن ها سخت است نیز مغز واکنشی مشابه نشان می دهد. اکتسابی بودن این نوع ترس ها نیز شرح دیگری است که در رابطه با آسانسورهراسی مطرح است؛ ترس هایی که در اثر تجربه ای در گذشته، مانند گیر افتادن در آسانسور، گم شدن در مکانی شلوغ، افتادن در آب بدون داشتن مهارت شنا کردن یا محبوس شدن درون یک کمد ایجاد شده اند.

درمان آسانسورهراسی شدید، به گفته مرکز درمان فوبیا و اضطراب وایت پلینز در نیویورک، کار ساده ای نیست و به همین دلیل روانپزشکان این مرکز، درمان رفتاری- شناختی را توصیه می کنند. این تکنیک شیوه ای برای حساسیت زدایی از بیمار به واسطه روبرو سازی او با ترس اش است تا زمانی که ترس به کل ناپدید شود. یکی از شیوه های این سبک درمانی، محبوس کردن بیمار درون اتاقکی تاریک به میزان کابین تلفن برای دوره های زمانی متنوع است تا وقتی که بیمار بر ترس خود غلبه کند.

چنین درمانی برای افرادی پیشنهاد می شود که ترس از آسانسور زندگی عادی آن ها را مختل می سازد؛ مثلا باعث از دست رفتن فرصت های شغلی آن ها یا مانع از ملاقات با اعضای خانواده یا دوستانی می شود که در ساختمان های مرتفع سکونت دارند. برای نمونه های خفیف تر آسانسورهراسی، راهکار هایی مانند آموزش دیدن درباره امنیت و شکل عملکرد آسانسور ها یا چندین ساعت دیدنی بالا و پایین آمدن آسانسور های شیشه ای می تواند ترس و اضطراب را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.

همچنین استفاده از ابزار هایی که تمرکز فرد را از ترس قرارگرفتن در محیط آسانسور برمی دارند، مانند گذاشتن دسته کلید یا تعدادی سکه درون جیب و تلاش برای تشخیص دادن آن ها از یکدیگر با کمک لمس کردن، یا وارونه شمردن اعداد یا حروف الفبا می تواند تأثیرگذار باشد.

در بسکمک از افراد، ترس از آسانسور از فوبیای خاص دیگری نشئت می گیرد که فرد به آن مبتلاست، اما به تنهایی خود را نشان می دهد؛ به این معنا که شاید فکر کنید فقط از سوار شدن به آسانسور می ترسید، اما این ترس در یک فوبیای دیگر ریشه دارد. ترس از آسانسور، مثل سایر انواع فوبیا می تواند از معمولی تا شدید باشد.

1. تنگناهراسی یا کلاستروفوبیا

کلاستروفوبیا به معنای ترس از محیط های بسته است. کابین کوچک و بستۀ آسانسور ممکن است باعث بروز واکنش های مربوط به تنگناهراسی شود.

ترس از گرفتار شدن در وضعیتی است که فرار از آن مشکل یا غیرممکن باشد. افراد مبتلا به انزواطلبی معمولا از شلوغی دوری می کنند و بسکمک از این افراد هیچ مسئله ای با آسانسور ندارند. بااین همه، چون فرار از شلوغی در آسانسور ممکن نیست، بیشتر مبتلایان به انزواطلبی ترجیح می دهند که از آسانسور استفاده نکنند.

در بسکمک از موارد، فوبیا ناشی از تجاربی است که در گذشته موجب ترس ما شده اند. کسانی که تجربۀ گیر کردن در آسانسور حتی به مدت کوتاه را دارند، بیشتر از دیگران از سوار شدن به آسانسور می هراسند. البته شاید این تجربۀ تلخ برای خود شما اتفاق نیفتاده باشد و تجربۀ بد یکی از اطرافیان تان موجب بروز ترس در شما شود.

در بسکمک از فیلم های ترسناک، جشن های هالووین و مراسم ترسناک در فرهنگ برخی جوامع، آسانسور ها نقش پررنگی دارند. زمانی که در زندگی واقعی، مسئله ای در یک آسانسور به وجود می آید، تصاویر مربوط به آن اتقاق به طور گسترده از رسانه ها پخش می شود و تا مدت ها از طریق اینترنت قابل مشاهده است.

مشاهدۀ حوادث ترسناک مربوط به آسانسور برای ایجاد ترس از آسانسور در بسکمک از افراد کافی است.

حقایقی دربارۀ امنیت آسانسور

مثل بسکمک از کارهایی که در زندگی انجام می دهیم، در استفاده از آسانسور هم ممکن است احتمال خطر ناچیزی وجود داشته باشد. بسکمک از مردم تصور اشتباهی از نحوۀ کار آسانسور دارند.

الیجاه اوتیس در سال 1853 با ابداع سیستم ترمز، انقلابی در صنعت آسانسور به پا کرد. این سیستم برای مواقعی طراحی شده بود که طناب بالابرندۀ آسانسور دچار مشکل می شد. بعد از این ابداع، با پیشرفت تکنولوژی و قوانین امنیتیِ وضع شده، امنیت آسانسورها به طور چشمگیری افزایش یافت.

امروزه آسانسورها با مجموعه ای از کابل ها پشتیبانی می شوند. هریک از این کابل ها به تنهایی قدرتِ نگه داشتن یک ماشین پر از بار را دارند. درهای بیرونی آسانسور تا زمانی که کابین در محل اصلی خود مستقر نشود، باز نمی شوند و این سیستمْ خطر سقوط در چاه آسانسور را به حداقل می رساند. سیستم های کنترل سرعت و هدایت کننده، با نهایت دقت، آسانسور را به سمت مقصد موردنظر هدایت می کنند.

آسانسورهای مدرن اتاق امن نام گرفته اند، چون در مواقعی که سیستم آسانسور با مشکل روبرو شود، کابین آسانسور از هر لحاظ، امن ترین مکان است. کابین آسانسور به تلفن و سیستم هشدار اضطراری مجهز است تا در شرایط خاص، سرنشینان آسانسور بتوانند درخواست کمک کنند. سیستم تهویۀ هوا در داخل کابین ها، مشکل کمبود اکسیژن را در توقف های طولانی رفع می کند.

به هر حال، حوادث مربوط به آسانسور گاهی اتفاق می افتند. آسانسور ها ممکن است گیر کنند و در مواقع نادری سرنشینان آسانسور ممکن است یک روز کامل را در آسانسور بمانند؛ اما در چنین مواردی جز گرسنگی، تشنگی و کمی خستگی مشکل دیگری محبوس شدگان را تهدید نمی کند.

حوادث بسیار مخرب مربوط به آسانسور به ندرت پیش می آیند. مثلا در سال 2011 دو زن به فاصلۀ دو هفته در دو مکان متفاوت از آمریکا جان خود را از دست دادند. در حادثه ای که در کالیفرنیا به علت مشکل در ریل آسانسور روی داد، زنِ داخل کابین تصمیم می گیرد هنگام توقف کابین بین دو طبقه، از آسانسور بیرون بپرد. بررسی آسانسور بعد از حادثه نشان داد که آسانسور مسئله ای نداشته و به درستی کار می کرده است؛ اما مقصر اصلی حادثۀ نیویورک کارگرانی بودند که فراموش کرده بودند سیستم ایمنی آسانسور را به درستی کنترل کنند.

وقوع برخی اتفاقاتِ خطرساز در وسیله هایی مثل آسانسور اجتناب ناپذیر است. ازاین رو، سازمان ایمنی آسانسور و پله برقی (EESF) لیستی از تدابیر برای ایمنی کسانی وضع کرده است که از این وسایل استفاده می کنند. برخی از مواردی که در این لیست تدابیر ایمنی آمده، به شرح زیر است:

• برای باز نگه داشتن درِ آسانسور به جای هل دادن درها، از کلید مخصوص باز کردنِ در استفاده کنید؛
• مراقب باشید که کیف یا لباس تان هنگام بسته شدن درها، لای درِ آسانسور گیر نکند؛
• در مواقع اضطراری، داخل کابین آسانسور بمانید؛
• درصورتی که آتش سوزی در ساختمان رخ داد، از پله ها به جای آسانسور استفاده کنید.

در بسکمک از افراد، یادگیری راهکار های امنیتی و آشنایی اولیه با سازوکار آسانسور به غلبه بر ترس معمولی از آسانسور کمک می کند. همچنین دیدنی چندساعتۀ آسانسور شیشه ای نیز می تواند در رفع ترس از آسانسور مفید باشد.

اگر ترس شما بسیار شدید و مداوم است، بهتر است از متخصص کمک بگیرید. ترس از آسانسور ممکن است باعث رد کردن یک پیشنهاد کاری خوب در طبقات بالای یک ساختمان، امتناع از ملاقات بیمارانی که در طبقات بالای بیمارستان بستری هستند و بالا رفتن از ده ها پله به جای استفاده از آسانسور شود.